Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar nelerdir?

Cinsel ilişki sırasında partnerler arasında bulaşan enfeksiyonlardır. Vajinal, oral ve anal (makat) yoluyla bulaşım gerçekleşebilir. Enfeksiyon bazı hastalarda hiçbir şikayet oluşturmaz. Taşıyıcı olarak hastalığı vücutlarında bulundururlar.

Genital Siğil / Kondilom (HPV – Human Papilloma Virüsü)

Genital Uçuk (Herpes Genitalis – Herpes Simpleks Virüsü)

Bel soğukluğu (N. Gonore enfeksiyonu- bakteri)

Firengi (sifiliz, treponema pallidum – bakteri)

Trikomonos Vajinalis paraziti

Molloscum Kontagiozum (Pox virüs)

Hepatit B ve C (virüsler)

Gardnella Vajinalis

Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar nasıl önlenir?

Cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenebilmesi için tekil cinsel partner ve çiftler arası sadakat oldukça önemlidir. Çiftlerin cinsel sorunlarını dürüstçe birbirleri ile konuşup karşı tarafı bilgilendirmesi ve koruması olası enfeksiyonların yayılması ve enfeksiyonlara bağlı sorunların azalmasına katkı sağlayacaktır. Çiftlerin enfeksiyonları tedavi etmek yerine, saklama yoluna gitmesi enfeksiyonların tedavi şansını azaltmakta ve enfeksiyona bağlı gelişen hastalıkların artmasına neden olmaktadır.

Kondom kullanımı elbette cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların bulaş riskini azlatmaktadır. Fakat %100 koruyucu değildir. Bunun nedeni hem komdom yapısından hem de genital bölge dışında temas eden vücut yüzeyleriyle de enfeksiyonların bulaşabilmesinden kaynaklanmaktadır.

Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar tedavi edilmezse hangi sorunlara yol açar?

Her hastalığın gelişim şekli ve vücutta oluşturduğu hasar farklıdır. Bu nedenle gelişen komplikasyonlarda farklı olabilmektedir. Bu nedenle oluşabilecek sorunları şu başlıklar altında sayabiliriz:

• Kısırlık (infertilite)
• Orşit ve epididimit
• Prostatit
• PID (pelvik enflamatuvar Hastalık)
• Kanser (rahim ağzı, penis, skrotum ve anüs)

Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan tamamen kurtulma şansı yok mu?

Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonları bakteriyel kaynaklı ve virüs kaynaklı olarak iki gruba ayırabiliriz. Viral enfeksiyonlar ne yazıkki uzun süre vücutta kalmakta ve antiviral ilaçlarla tamamen temizlenememektedir. Bakteriyel olanlar ise genellikle antibiyotik tedavisine yanıt vermektedir. Fakat enfeksiyonlara bağlı ortaya çıkan darlık (üretra darlığı) ve yapışıklık (batın içi yapışıklık) gibi durumlar enfeksiyon geçse de kalıcı sorunlara yol açabilmektedir.

Genital Siğil (Kondilom) nedir?

Human papilloma virüsünün (HPV) neden olduğu enfeksiyondur. HPV’nin 200’den fazla tipi bulunur ve bunlarında 40’dan fazlası genital bölgeyi tutar. Deri ile temas sonucu bulaşan bir enfeksiyondur. Genital siğil ve papillomların çoğu HPV-6 ve HPV-11 tarafından oluşturulur. HPV tip 16 ve 18 ise kadınlarda servikal, vajinal ve vulvar erkeklerde penis ve anal kanserlerle ilişkilidir. Seksüel aktif bireylerin %50’si yaşamları boyunca en az bir kez HPV ile enfekte oldukları tahmin edilmektedir.

Genital siğil kansere dönüşür mü?

HPV enfeksiyonları kanser oluşturma riskine göre birkaç alt grupta incelenir. Bunlar içinde yüksek riskli olanlar tip 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58 ve 59’dur. Serviks (rahim ağzı) kanserinin %95’i HPV kaynaklıdır. Her iki cins için de kanser riski taşısa da özellikle kadınların rahim ağzı kanseri açısından düzenli takibi oldukça önem arz etmektedir.

HPV aşısı sadece kansere karşı mı korur?

HPV aşılarının birkaç tipi vardır. Bivalent denilen HPV tip 16 ve 18’e karşı oluşturulan aşı kansere karşı koruyucu özelliktedir. Kuadrivalent aşı ise HPV tip 6, 11, 16 ve 18 için geliştirildiğinden kanserler karşı %70, genital siğillere karşı %90 koruyucudur. Son olarak çıkan Gardasil 9 ise ( 6,11,16,18,31,33,45,52,58 tipleri) dokuz tipi de kapsayan %98’lik koruma sağlayan bir aşıdır.

HPV aşısı kimlere yapılır?

Her iki cinsten, cinsel aktif yaşa gelmiş gençlere yapılması gerekir. Ergenlik döneminde maruziyet öncesi aşılanma koruyucudur. Aşıların 30 yaş üzerinde koruyuculuğu yoktur. Kadınlar tarafından rahim ağzı kanseri nedeniyle daha çok bilinen bu aşı erkekler için de koruyucudur.

HPV nasıl tedavi edilir?

HPV tedavisi lezyonların ortadan kaldırılmasıdır. Solüsyon ve krem şeklindeki tedavileri uzun süreli ve dikkatli kullanım gerektirmektedir. Ülserasyon etkisi olduğundan hastanın genital bölgesinde tahriş oluşturabilir (özellikle vadende kullanılmamalıdır).

Podofilotoksin solüsyonu 3 gün süreyle günde 2 kez uygulanmalıdır. Dört gün ara vererek bu tedaviyi 4 kez yapmak gerekir. İmikimod ise haftada 3 gün, 16 hafta boyunca yatmadan önce uygulanmalıdır.

Kısa ve kesin tedavi ise, kriyoterapi veya koterizasyon ile lezyonların tamamen temizlenmesidir. Bu sayede uzun süreli ve dikkat gerektiren ilaç tedavilerine gerek kalmaz.

HPV vücuttan tamamen temizlenebilir mi?

HPV’nin %70’i ilk bir yıl içerisinde, %90’ı ise iki yıl içerisinde vücuttan tamamen temizlenir. Genel kanının aksine, çok büyük bir kısmı ömür boyu vücutta kalmaz. Fakat %10 hastada HPV virüsü uzun süre vücutta kalarak kondilom ve kanserlere neden olabilir.

HPV kendiliğinden iyileşir mi?

Bağışıklık sistemimiz virüsü tanıyarak vücuttan tamamen temizleyebilir. Bu nedenle bağışıklık sistemimizi canlı tutacak gıdalara ve yeterli dinlenmeye önem vermeliyiz. Bağışıklık sisteminin zayıflamasına bağlı birçok enfeksiyonda olduğu gibi HPV’de de artış gözlemlenebilir. Bağışıklığı arttırıcı takviye ürünler bu dönemde kullanılabilir.

HPV varlığında cinsel ilişkiye girilebilir mi?

Aktif lezyon varlığında cinsel ilişkiden uzak durmakta ve kısa sürede lezyonların temizlenmesinde yarar var. Kondom kullanımı hastalığın bulaşımını %85 oranında engelleyebilmektedir. Bu nedenle HPV varlığında hastalığın makroskopik bulguları varlığında cinsel ilişkiden uzak durulmalıdır. Kondom kullanılsa da partneri HPV konusunda bilgilendirilmeli ve mutlaka doktor tarafından muayene edilmelidir.

HPV ağız bölgesinde hastalık yapar mı?

Evet. HPV oral seks nedeniyle ağız içi ve boğaz bölgesinde hastalık yapar. Boğaz kanserlerinin %35’inden, ağız kanserlerinin ise %25’inden HPV sorumludur. Öpüşme sırasında çiftlerden birinde HPV lezyonu varsa partnerine öpüşme sırasında bulaştırabilir.

HPV virüsü bulaştıktan sonra ne zaman ortaya çıkar?

Kuluçka süresi 2 hafta ile 2 yıl arasında değişmektedir. Genellikle siğiller 3-4 ay içerisinde ortaya çıkmaktadır.

HPV tuvaletten bulaşır mı?

HPV’nin tuvalet kapağı, kapı kolu, klozet gibi cinsel ilişki olmadan, cilt teması ile bulaşma ihtimalinin düşük de olsa mümkün olduğu gösterilmiştir.

HPV varken traş olunur mu?

HPV varlığında genital bölge traşı yapılmamalıdır. Lezyonlar temizlendikten sonra genital bölge traşında mümkünse jilet tercih edilmemelidir. Çünkü traş bıçağı cilt üzerinde mikrotarvmalar oluşturarak sağlıklı bölgelere de bulaşın gerçekleşmesine neden olur. Onun yerine sadece genital bölgede kullanılmak üzere bir traş makinesi kullanılmalı, makinenin ağzı da her kullanım öncesi yıkanarak temizlenmelidir.

Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE)

CYBE cinsel ilişki esnasındaki temas ile bulaşır. Penis, vajen, ağız, anüs ve cilt teması bulaşa neden olabilir. Bakteri, virüs ve parazitler kişiden kişiye temas sırasında kan, meni, vajen sıvısı ve diğer vücut sıvıları yoluyla bulaşabilir.

Bazen bu enfeksiyonlar cinsel ilişki dışı yollarla da bulaşabilir. Kan transfüzyon, aynı enjektörün kullanımı veya doğum sırasında anneden bebeğe geçiş gibi.

CYBE her zaman belirti vermez. Tamamen sağlıklı görünen bireylerde de enfeksiyon olabilir ve bu bireylerden enfeksiyon kapmak mümkündür.

Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların (CYBE) belirtileri nedir?

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi hiçbir belirti vermeden enfeksiyon taşıyan hastalar da olabilir. Bu kişiler ya enfeksiyona bağlı bir komplikasyonla karşılaşınca veya partnerlerinde enfeksiyon belirtisi ortaya çıkınca tesbit edilebilir.

CYBE olası belirti ve bulguları şunlardır:

– Genital bölgede, anüs çevresinde veya ağız etrafında yara ve şişlikler

İdrar yaparken ağrı ve yanma

Penisten akıntı olması

Sıradışı kötü kokulu vajinal akıntı

Sıradışı vajinal kanama

Cinsel ilişki sırasında ağrı

Kasık bölgesinde lenf bezlerinde şişme

Alt karın kısmında ağrı

Ateş

Gövde, el ve ayaklarda kızarıklık

Bu belirtiler cinsel ilişkiden birkaç gün sonra ortaya çıkabileceği gibi, yıllar sonra da ortaya çıkabilir.

CYBE’ler için risk faktörleri nelerdir?

Cinse ilişkiye giren her birey CYBE açısından risk grubudur. Fakat bazı durumlar bu enfeksiyonlara yakalanma riskini arttırır:

Korunmasız cinsel ilişki: Vaginal, anal veya oral yolla enfekte bir partner ile ilişkiye girildiğinde CYBE yakalanma riski çok artacaktır. Kondomun uygunsuz kullanımı da riski arttırır.

Partner sayısının birden fazla olması: Çoklu partnere sahip olan bireylerde risk artar. Partner sayısı ile enfeksiyon riski doğru orantılı olarak artar.

CYBE öyküsü olması: Daha önce CYBE geçirmiş olan kişilerin başka bir cinsel yolla bulaşan enfeksiyona yakalanma ihtimali daha yüksektir.

Cinsel saldırı ve tecavüz: Bu durum hem psikolojik hem de fiziksel açıdan oldukça zor bir durumdur. Fakat bu tür bir saldırıya uğrayan kişinin mutlaka taramadan geçmesi ve gerekli medikal ve psikolojik tedaviyi alması oldukça önemlidir.

Alkol kullanımı ve uyuşturucu madde kullanımı: Zihinsel fonksiyonları bozan madde kullanımı riskli cinsel davranışlarda bulunma ihtimalini arttırır.

Enjekte edilebilir madde kullanımı: Ortak kullanılan şırınga ile uyuşturucu maddeler alımı hem enjektöre bağlı hem de uyuşturucu sonrası bilinç kaybına bağlı birçok enfeksiyonun bulaşmasına neden olmaktadır.

Genç olmak: CYBE’ların yarısı 15-24 yaş arası gençlerde görülmektedir.

CYBE’lar anneden bebeğe geçebilir mi?

Bazı CYBE’lar  hamilelik ve doğum sırasında anneden bebeğe geçebilir. CYBE’lar bebeklerde ölümde dahil olmak üzere çok ciddi sorunlara yol açabilmektedir.

CYBE’lara bağlı ne tür sağlık problemleri ile karşılaşılabilir?

Enfeksiyonların erken dönemlerinde birçok insan hiçbir sorunla karşılaşmayabilir, fakat ilerleyen dönemde sağlık sorunları baş gösterir.

Olası sorunlar şunlardır:

Pelvik ağrı

Eklem iltihabı

Pelvik inflamatuvar hastalık

Kısırlık (her iki cinste)

Kalp hastalıkları

Göz enfeksiyonları

Bazı kanserler (HPV ilişkili rahim ağzı, penis, skrotum ve anüs kanserleri)

CYBE (cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar) nasıl önlenir?

– En etkili yol cinsel ilişkiye girmemektir. Elbette bu bir çözüm değildir. Bu nedenle cinsel birlikteli yaşadığımız partnerlerimizin enfeksiyon olmadığından emin olmalıyız. Bunun da en güvenli yolu eşlerin birbirine sadık olması ve tek partnerli ilişkilerdir. Aksi takdirde bundan emin olma şansımız yoktur.

– Yeni bir partner ile ilişkiniz olacaksa, ilişki öncesi CYBE için test yaptırdıktan sonra ilişkiye girmeniz riski azaltır.

Hepatit A ve B ve HPV (siğil, kondilom) virüslerine karşı etkili aşılar olduğundan, ilişki öncesi aşılı olmak faydalı olacaktır. HPV için çocukların 11-12. Yaşında aşılanması önerilir.

Hepatit B aşısı yenidoğan döneminde, Hepatit A aşısı da 1 yaşında önerilir.

Kondom kullanın. Prezervatif (kondom) kullanımı CYBE’nin bulaşma riskini azaltsa da tamamen ortadan kaldırmaz.

Kondom dışı diğer doğum kontrol yöntemleri (Rahim içi araç, doğum kontrol hapları) CYBE’lara karşı korumaz.

Erkeklerin sünnetli olması CYBE’ye karşı koruyucudur. Sünnetli erkeklerin sünnetsizlere göre,(+) bir kadından kapması olasılığı %60 daha azdır. Erkek sünneti ayrıca genital herpes (uçuk-HSV) ve siğil (kondilom- HPV) olma ihtimalini de azaltır.

CYBE (Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyon) tanısı nasıl konur?

Eğer sizin cinsel ilişki öykünüz ve şikayetleriniz CYBE ile uyumlu ise doktorunuz sizi muayene edip bazı testler isteyecektir.

CYBE için hangi testler yapılır?

Kan Testleri: Hepatit ve geç dönem sifiliz teşhisi yapılabilir.

İdrar testleri: Bazı cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların tanısı idrar örneğinden kültür veya PCR çalışması ile konulabilir.

Akıntı sürüntüsü: Üretral (penis ucundan) veya vajinal akıntıdan alınan sürüntü örneğinden yapılan kültür veya PCR testi ile tanı konulabilir.

Günümüzde cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların tanısını koymak yeni teknikler sayesinde kolaylaştı. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların etkeni olan Mikoplazma, Klamidya, Neisseria, Ureoplazma gibi bakterilerin kültür ortamında üretilmesi oldukça zordur. Ayrıca Trikomonas gibi parazitlerin ve Gardnella vajinalis gibi anaerob bakterilerin normal kültürde üretilmesi neredeyse olanaksızdır. Mantarlar da normal kültürlerde üretilememektedir.

Ayrıca kültür yöntemi antibiyotiklerden etkilendiği için, daha önce antibiyotik kullanımına başlanan hastalarda yalancı negatiflik durumu ile karşılaşılmaktadır.

Güncel PCR yöntemleri sayesinde mikroorganizmalar saptanır. Az sayıda da olsa organizma tesbit edilebilir. PCR yöntemi antibiyotik kullanımından etkilenmez.

CYBE (Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyon) tedavisi nasıl yapılır?

CYBE’ye neden olan etken bakteri ise tedavi başarısı çok yüksektir. Viral enfeksiyonlarda şikayetleri giderici semptomatik tedavi verilse de, kalıcı tedavi şansı düşüktür.

Antibiyotik: Birçok bakteri ve parazit enfeksiyonu tedavisinde tek doz antibiyotik yeterli gelebilmektedir. Genellikle Gonore ve Klamidya enfeksiyonları birlikte rastlandığından eş zamanlı tedavi edilir.

Antibiyotik tedavisi bittikten 7 gün sonra cinsel ilişkiye girilebilir. Yeniden enfekte olma riski nedeniyle 3 ay sonra yeniden test yapılması önerilmektedir.

Antiviral ilaçlar: HSV (herpes) için önerilen antiviral ilaçlar vardır. Eğer düzenli süpresyon tedavisi alınırsa herpes tekrarlama sıklığı azalır. Fakat aktif lezyon görülmediği zamanlarda da partnerinize herpes bulaştırma ihtimaliniz vardır.

Benzer şekilde için kullanılan ilaçlar da hastalığı yıllarca kontrol altında tutar. Fakat bu durum bulaştırıcılığını engellemez. Bu nedenle partnerlerin bilinçli davranmaları gerekmektedir. Tedavisine başlar başlamaz virüs yükünde ciddi bir azalma olur. Virüs neredeyse kanda tesbit edilemeyecek kadar düşük seviyelere geriler.

Cinsel partnerlerin (eş) bilglendirilmesi nasıl yapılmalı?

Son üç ay ile 1 yıl arasında ilişkide olduğun cinsel partnerini, cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyonun test ile doğrulandığında, bu konuda hakkında haberdar etmelisin.

Genital uçuk (herpes) nedir?

Genital herpes oldukça sık karşılaşılan cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyondur. Herpes Simpleks Virüs tarafından bulaşır. İlk bulaş sonrası virüs vücutta uyku halinde saklanır ve yılla sonra ortaya çıkabilir. Genital herpes ağrı, kaşıntı ve yaraya neden olabilir. Fakat bazı hastalarda hiçbir şikayete neden olmayabilir. Yaralar, yüzeyden kabarık içi su dolu küçük kesecikler şeklindedir. İyileşirken bu lezyonlar kabuk bağlayarak dökülür.

Tedavi amacıyla kullanılan haplar ve kremler lezyonun kaybolmasında şikayetlerin azalmasında ve sık tekrarlamasını önlemede etkilidir. Fakat kür sağlamaz, hastalığı tamamen ortadan kaldırmaz.

Herpes Simpleks virüsünün tipleri var mıdır?

İki tipi vardır.

HSV-1: Bu virüs özellikle ağız çevresinde yaralara neden olur. Cilt teması bulaşım için yeterlidir. Oral seks yapıldığında genital bölgeye bulaşabilir. Nüksleri HSV tip 2’den daha seyrek gerçekleşir.

HSV-2: Tip 2 virüsü özellikle genital bölgeyi tutar. Genital bölgenin cilt teması bulaş için yeterlidir. Penetrasyon gerekmez. Ayrıca açık yara olmasa da sağlıklı bir cilt yüzeyinden bulaşım gerçekleşebilir.

Virüs insan vücudu dışında yaşayamadığından tuvaletler gibi ortak kullanım alanlarından, havlu ve diğer cisimlerden bulaşım ihtimali neredeyse imkansızdır.

Genital uçuk ne zaman ortaya çıkar?

HSV (Herpes Simpleks Virüs) bulaştıktan haftalar veya yıllar sonra ortaya çıkabilir.

Genital uçuk tedavi edilebilir mi?

HSV virüsünün oluşturduğu şikayetler krem ve ilaçlarla ortadan kaldırılabilir. Fakat virüsün vücuttan tamamen temizlenme şansı yoktur.

Genital uçuk tekrarlar mı?

Evet. Ne yazıkki bağışıklık sisteminin zayıfladığı dönemlerde virüs aktive olabilir.

Genital uçuk gebeliğe engel midir?

HSV’nin neden olduğu genital herpes taşıyıcısı olmak gebeliğe engel değil. Fakat doğum esnasında anneden bebeğe geçişine bağlı ciddi sorunlara yol açabileceğinden normal doğum yerine sezaryen ile doğum tercih edilmelidir.

Oral seks uçuk bulaşımına neden olur mu?

Evet. Oral seks ile ağız çevresindeki uçuktan genital bölgeye ve genital bölgeden diğer cilt bölgelerine bulaşım gerçekleşebilir. Bulaşım için ciltte bir açık yara olmasına gerek yoktur. Sağlıklı cilt üzerinden de bulaşım olabilir.