Sistit nedir?
Mesane inflamosyonu durumudur. Çoğunlukla enflamasyonun nedeni bakteriyel enfeksiyonladır. Bu duruma idrar yolu enfeksiyonu da denir. Mesanedeki sistit bazen üst üriner sistem denilen böbreklere sirayet edebilir. Bu durum ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Daha nadir olarak kullanılan ilaçlara, radyasyona, hijyen amaçlı kullanılan spreylere, uzun süreli kateter kullanımına bağlı sistit ile karşılaşılabilir.
Bakteriyel sistitler için antibiyotik tedavisi yararlı olurken, diğer sistitler için altta yatan nedenin ortadan kaldırılması gerekir.
Sistit belirtileri nelerdir?
Sistitin en sık karşılaşılan belirtisi acil idrara çıkma hissidir. Bazı hastalarda idrarda yanma hissi ve ağrı da görülebilir. Sistit olan hastalar sık aralıklarla idrara çıkar. Bazen idrarda kan görülebilir. Bazen de idrar rengi bulanık ve kötü kokulu olabilir. Ayrıca pelvik bölgede baskı hissi sık karşılaşılan belirtilerden biridir.
Çocuklarda sistit belirtilerinden birisi idrar kaçırma veya yatak ıslatmaktır.
Bakteriyel sistit nedir?
İdrar yolu enfeksiyonlarına neden olan bakteriler üretradan mesaneye giriş yapar ve buarda çoğalır. Sistitlerin çoğunda etken bakteri E.coli’dir.
Bakteriyel sistitler kadınlarda cinsel ilişkiden sonra da bulaşabilir. Cinsel aktif olmayan kadınlarda da sistit çok sık görülür. Çünkü kadın genital organları bakterilerin yerleşip çoğalması için daha müsait bir ortamdır.
İnterstisyel sistit nedir?
Kronik mesane inflmasyonu sonucu oluşan ağrılı mesane sendromu da denilen durum interstisyel sistittir. Bakteriyel bir enfeksiyon yoktur. Vakaların çoğu kadınlarda görülür. Tanı konulması ve tadvisi oldukça zordur. Tanı koyarken diğer sistit nedenlerinin dışlanması gerekir. İdrar kültürüveya PCR da üreme olmadığı tesbit edildikten sonra endoskopik olarak (sistoskopi) mesanenin içerisinin görülmesi gerekir. Mesane içerisinde granulasyon denilen yağmur yağar gibi hafif kanama olması durumu ve Hunner ülseri denilen lezyonların varlığı ile tanı konulabilir.
İntesrstisyel sistit tedavisinde ilaç tedavileri, hidrodistansyion, mesane içi Botox enjeksiyonu, nöromodulasyon tedavileri denenebilir. Ne yazıkki tedavilerin başarı şansı çok yüksek değildir. İnterstisyel sistit tedavisinde nadiren başvurulsa da, sistektomi de alternatif bir tedavi olarak seçenekler arasında bulunmaktadır.
İlaç-nedenli sistitler özellikle kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçları sonrası görülür. Bu ilaçların yıkılıp vücuttan atılması idrar yollarından gerçekleştiği için mesane ile temas eder ve irritasyona neden olur.
Radyasyon sistiti de benzer şekilde kanser nedeniyle kemoterapi uygulaması sonrası mesanede oluşan inflamasyona bağlı görülür.
Yabancı cisim sistiti ise uzun süreli kateter kullanmak zorunda olan hastalarda görülür. Kateterin mesane yüzeyine temas etmesine bağlı sistit tablosu ile karşılaşılır.
Bazı insanlar duş jellerinin içeriğine, spermisidiyal maddelerin içeriğine ve bazı genital hijyen maddelerine karşı aşırı duyarlılık gösterebilir. Bu durumda karşılaşılan sistit tablosuna kimyasal sistit denir.
Sistit için risk faktörleri nelerdir?
Bazı insanlar sistit için diğerlerine göre daha yüksek risk altındadır. Özellikle kadınlarda anatomik olarak üretranın kısa olması bakterilerin daha kolay mesane içerisine ulaşmasına neden olur. Ayrıca cinsel aktif kadınlarda cinsel ilişki sırasında bakterilerin mesaneye ilerlemesi hızlanabilir. Ayrıca doğum kontrolü amacıyla kullanılan diyafram ve spermsidiyal materyaller de sistit riskini arttırır. Ayrıca gebelikteki hormonal değişiklikler sistit riskini arttırır. Menapoz sonrası hormonal değişiklikler de idrar yolu enfeksiyon riskini arttırabilir.
Saydığımız faktörlerin dışında idrar akımını engelleyen patolojiler (prostat büyümesi, üretra darlığı, taş hastalıkları vs.), bağışıklık sistemi patolojileri (HIV enfeksiyonu, kanser tedavileri, vs) gibi durumlar da sistit oluşumu için risk faktörleridir.
Sistitten nasıl korunabiliriz?
Cranberry meyvesi ve ekstresi kadınlarda sistit oluşumunu ve lüks etmesini önler. Fakat okumadın kullanan hastalar Cranberry den uzak durmalıdır. Kan sulandırıcı özelliği olan bu ilaç cranberry ile birlikte kullanıldığında kanama riskini arttırır.
Sıvı miktarını arttırın. Günlük tüketilen sıvı miktarı idrarını da arttırarak bakterilerin mesane yüzeyine tutunamayan atılmasını kolaylaştırır.
Sık idrara çıkın. Sıkışıklık hissettiğinizde mesanenizi boşaltmanız sistit olasılığını azaltır.
Dışkılama sonrası temizlik mutlaka önden arkaya doğru yapılmalıdır. Aksi takdirde barsak içeriğindeki bakteriler sistite yol açabilir.
Küvette yıkanmak yerine duş almayı tercih edin
Vajen ve anüs etrafının temizliğini hassas biçimde yapın
Cinsel ilişki sonrası hemen mesanenizi boşaltın
Sistit tanısı nasıl konur?
Sistit tanısı koymak için mutlaka idrar tahlili yapılamlıdır. İdrar analizinde enfeksiyonu bulgusu tesbit edildiğinde tedavi planlanabilir. Dirençli üriner sistem enfeksiyonlarında idrar kültürü, PCR ve antibiyogram yapılması daha etkili bir tedavi planlanmasına yardımcı olacaktır.
Sistoskopi veya radyolojik görüntülemelere genellikle ihtiyaç duyulmaz. Fakat dirençli veya sık tekrarlayan sistit durumunda ihtiyaç duyulabilir.
Sistit nasıl tedavi edilir?
Çoğunlukla bakteriyel kaynaklı olduklarından antibiyotik tedavide en etkili seçenektir. Bunun yanında enfeksiyon oluşmasına zemin hazırlayan durumların da ortadan kaldırılmasında yarar var.
İlk kez sistit geçirenlerde kısa süreli ağızdan alınan antibiyotikler yeterli olacaktır.
Tekrarlayan sistit durumunda, doktorunuz önerisiyle daha uzun süreli tedavi gerekebilir. Altta yatan sistit durumunu tetikleyen bir patoloji varlığı araştırılmalıdır. Bazı hastaların ilişki sonrası tek doz antibiyotik kullanımı da tekrarlayan enfeksiyonlara karşı koruyucu olur.
Hastane kaynaklı sistitte ise daha dirençli etkenler söz konusudur. Bu durumda daha güçlü antibiyotiklerin kullanımına ihtiyaç duyulur.
