İnfertilite sorunu yaşayan hastalar erken tesbit edilebilir mi?

İnfertilite çocuk sahibi olamama durumudur. Bu durumun erken tesbiti, düzeltilebilir nedenlere erken müdahale edilerek kalıcı hasar oluşmadan iyileşmeye yardımcı olabilir. Bu nedenle aşağıda sayacağım belirtilerle karşılaşıldığında bir ürologa danışmakta yarar var.

• Cinsel istekte azalma
• Cinsel fonksiyonlarda kayıp
• Semen miktarında azalma
• Testislerde ağrı ve şişlik
• Tekrarlayan üst solunum yolu enfeksiyonları
• Koku alamama
• Anormal meme büyümesi
• Vücut kıllarında azlık
• Sperm sayısının normalin altında olması

Obstrüktif azospermi nedir?

Spermin testislerden dışarı atılana kadar geçtiği yollarda bir tıkanıklık olmasına bağlı olan azospermi durumudur. Vazektomi ameliyatı sonrası, doğumsal anomalilere bağlı, geçirilmiş enfeksiyonlar nedeniyle veya kazalar sonrası spermatik koroda oluşan tıkanıklıklar sonucu görülür.

Nonobstrüktif azospermi (NOA) nedir?

Spermin vücut dışına atılmasını sağlayan kanallarda tıkanıklık olmamasına rağmen semende sperm bulunamaması durumudur.

Nononbstrüktif azospermi nedenleri nelerdir?

NOA nedenleri:

• Genetik bozukluklar
• Y kromozom delesyonu (Azospermilerin %10’undan sorumlu, AZFa ve b tam delesyonu kötü prognoz)
• Karyotip anormallikleri (ekstra X kromozom Klienfelter)
• Radyasyon ve toksinler (Bazı ağır metaller ve kemoterapi ve radyoterapi ajanları sperm üretimine zarar verir. Bu nedenle tedavi öncesi sperm dondurma (cryopreservation) önerilmelidir.)
• Hormonal dengesizlik
• Varikosel (Normal sperm üretimini, sayı, hareket ve görüntüsü ve kalitesini bozabilir)
• Aşırı sigara ve alkol tüketimi

Spermogram (semen analizi) nedir?

Yetişkin erkeklerin çocuk sahibi olma potansiyelini değerlendirmek için semen (meni) içerisindeki sperm miktarı ve kalitesini değerlendiren testlere spermogram denir. Değerlendirme makroskopik ve mikroskobik 2 aşamadan oluşur. Makroskopik değerlendirmede semen hacmi, rengi, görüntüsü, akışkanlığı, sıvılaşma süresi kontrol edilir. Mikroskop altında semen içerisinde sperm var mı, varsa sayısı ve konsantrasyonu, hareket ve görünümü değerlendirilir.

Serbest oksijen radikalleri nelerdir?

Hücresel metabolizmanın artık ürünleri olan serbest radikaller sperm hücre membranına zarar vererek ve sperm hareketliliğini azaltarak fertiliteye zarar verir.

Serbest radikalleri nasıl azaltabiliriz?

• Yüksek glisemik indeksi olan yiyeceklerden uzak durun (rafine şeker ve karbonhidrat)
• İşlenmiş et tüketimini azaltın (salam, sosis, vb)
• Yağları tekrar kullanmayın
• Alkolden uzak durun
• Antioksidan özelliği yüksek besinler tüketin (A,C,E, selenyum, taze meyve ve sebzeler, Cranberry)
• Kırmızı et tüketimini sınırlayın ( demir içeriğinden dolayı oksidatif stressi arttırır.

Erkek kısırlığında hangi testler istenir?

Çocuk planlayan hastalarda sperm sayısı düşüklüğünde hormon parametreleri, karyotip tayini ve Y kromozom mikrodelesyonuna bakılmalıdır. Bu değerlendirmeler sonrasında tedavi planlanmalıdır. Her infertil hastanın altta yatan etkeni farklı olabilir. Tedaviye altta yatan nedenin ortadan kaldırılması ile başlanmalıdır.

ERKEK İNFERTİLİTESİ SÖZLÜĞÜ

Azospermi nedir?

• Azospermi semen(meni) içerisinde hiç sperm bulunmaması durumudur.

Aspermi nedir?

• Aspermi ise semen (meni) olmaması durumudur.

Hipospermi nedir?

• Semen hacminin 2ml’den az olmasına denir.

Pyospermi nedir?

• Semende yüksek miktarda lökosit bulunmasına denir.

Teratospermi nedir?

• Teratospermi, sperm görünümünün bozuk olması durumudur.

Astenospermi nedir?

• Astenospermi ise sperm hareketliliğinin bozuk olması durumudur.

Oligospermi nedir?

• Oligospermi, sperm sayısının normal sınırların altında olması durumudur.

Kriptozoospermi nedir?

• Kriptozoospermi (virtual azospermia), taze semen örneğinde sperm bulunmadığı fakat detaylı inceleme sonrası sperm tesbit edildiği sperm sayısısının 100.000’in altında olduğu durumlara verilen isimdir.

Akrozom nedir?

• Spermin baş kısmına yer alan ve içerisinde bol miktarda golgi ve lizozom bulunduran kısımdır. İçerisindeki enzimler sayesinde yumurta hücresinin üzerini saran zarları (zona pellucida ve Corona radiata) deler. Bu sayede spermatozoa yumurta içine girer.

Seminifer tübül nedir?

• Testisin içersinde bulunan, olgun sperm hücresi oluşumunun gerçekleşip testis çıkışındaki ana kanala ulaşmasını sağlayan tüpçüklerdir. Her bir testiste yaklaşık 500 adet bulunur. Uzunluğu 30-70 cm arasında değişir.

Sertoli hücresi nedir?

• Sperm oluşumunu ilk basamağında yer alan geri hücrelerine besin ve korunma sağlayan hücrelerdir. Ortamda bulunan hücresel atıkların temizliğinden de sorumludur. Ayrıca kan-testis bariyerini oluşturan hücredir. FSH hormonu tarafından uyarılarak spermatogenez için uygun ortam hazırlayarak sperm üretimini tetikler.

Leydig hücresi nedir?

• Testiste seminifer tübüllerin etrafındaki destek hücreleridir. Prolaktin Leydig hücrelerin LH’a olan yanıtını uyararak testosteron salınımını arttırır.

Spermatogenez aşamaları nelerdir?

• Spermatogonia Ad (dark)
• Spermatogonium tip Ap (pale)
• Spermatogonia tip B
• Primer spermatosit
• Sekonder spermatosit
• Yuvarlak (round) spermatid
• Elonge (uzamış) spermatid
• Spermatozoa (sperm)

Aşılama (IUI- intrauterin inseminasyon) nedir?

Aşılama yönteminde erkekten alınan sağlıklı sperm hücreleri, yumurtlama dönemi kadın uterusu içerisine verilir. Sperm hücresinin rahimden geçerek yumurtaya ulaşması ile ilgili sorun yaşayan hastalara önerilir. Özellikle sperm sayı ve hareketliliği yetersiz olan hastalara, ereksiyon sorunu yaşayanlara, ejakulasyon (meninin boşalması) sorunu yaşayan hastalara, Kadınlarda sperm hücrelerine zarar veren antikoru olan hastalara, nedeni bilinmeyen infertilite durumlarında önerilir. Aşılama öncesinde yumurtaların uyarılması amacıyla dışarıdan ilaç verilir. Bu ilaçların amacı sağlıklı folikül gelişimi sağlamaktır.

ICSI (intrasitoplazmik sperm injeksiyon) nedir?

Mikroenjeksiyon yöntemiyle seçilen sağlıklı sperm hücresinin, sağlıklı yumurtanın içerisine mikroskop altında laboratuvar ortamında enjekte edilmesiyle yapılan dölleme işlemidir.

AMH testi nedir?

Anti Müllerian hormonun kısaltılmış adıdır. Özellikle kadınların yumurta rezervini gösteren değerli bir testtir. Anne karnından itibaren salgılanmayan başlayan bu hormon menapoz sonuna kadar salgılanır. Menapoz ile birlikte ölçülemeyecek seviyelere kadar geriler. Genç kadınlarda 2-5 ng/ml düzeyinde olması istenir. Menaopzla birlikte saptanamayacak seviyelere düşer.

Erkeklerde AMH düzeyi doğum sonrası düşüktür. Sonrasında 3-6 içersinde yükselir. Bebeklik ve çocukluk boyunca 50ng/ml seviyesindedir. Yetişkinlik boyunca 2-5 ng/ml civarındadır.

Testis dokusunun çalışması hakkında bilgi verir.

AMH ve inhibin B doğrudan over veya testisten salınır. Bu nedenle doğrudan bu organların durumunu yansıtır. Ayrıca bu iki hormon daha stabildir, gün veya ay içerisinde çok farklı değerler göstermez. Bu nedenle daha güvenilir testlerdir.

Erkeklerde AMH testi hangi amaçla kullanılır?

Testis işlevi ve kısırlık araştırması için, erken ve geç ergenlik araştırmasında, kriptorşidizm ve anorşidizm araştırmasında kullanılır.

Uyarı:  Bu makale, bilgilendirme amaçlıdır ve herhangi bir tıbbi tavsiye niteliğinde değildir. Bir tıbbi sorunuz varsa, lütfen doktorunuza danışınız.

İçerik Güncelleme Tarihi: 22.03.2021